Ochrona ex situ żubra nabrała szczególnego znaczenia po pierwszej wojnie światowej, kiedy to ostanie stado wolne tego gatunku przestało istnieć. Przy życiu pozostały jedynie osobniki w ogrodach zoologicznych i hodowlach. Z inicjatywy Jana Sztolcmana powstało Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra, skupiające przedstawicieli 16 państw europejskich – najbardziej zaangażowani pochodzili z Polski i Niemiec. Pierwszym przedsięwzięciem podjętym przez organizację była inwentaryzacja żubrów pozostających w hodowlach – wykazała ona 54 osobniki o znanym pochodzeniu. Niestety już wtedy stopień pokrewieństwa między poszczególnymi osobnikami był niepokojąco wysoki. W związku z drastycznym spadkiem liczebności populacji żubra na początku XX w., a co za tym idzie zmniejszeniem puli genowej gatunku i wzrostem poziomu indbredu obecnie konieczne jest zarządzanie zasobami genetycznymi poprzez wymianę osobników pomiędzy stadami a także wzbogacanie stad osobnikami pochodzącymi z hodowli.
Projekt „Ochrona ex situ żubra Bison bonasus w Polsce” miał na celu utrzymanie istniejących i 
tworzenie nowych stad w niewoli, monitorowanie stanu zdrowia zwierząt i poprawę warunków bytowych.
W ramach projektu powstał Bank Genów Żubra, gdzie przechowywane i analizowane są próbki materiału biologicznego w tym nasienie żubrów. Przechowywanie zamrożonych próbek nasienia, pośmiertnie pobranego od eliminowanych samców pozwoli na zachowanie rezerwy genetycznej i stanowi zabezpieczenie przyszłości gatunku. Prowadzono wszechstronny monitoring genetyczny, zarówno zwierząt przebywających w hodowlach jak i 
stad wolnych, a także doradztwo w zakresie hodowli. Na podstawie prowadzonych badań starannie dobierano osobniki przeznaczone do reintrodukcji oraz wymieniano zwierzęta pomiędzy stadami. Ważne jest, by stopień pokrewieństwa pomiędzy kojarzonymi osobnikami był możliwie jak najmniejszy – zabezpieczy to przed wzrostem skojarzeń krewniaczych w kolejnych pokoleniach.
Znaczącym osiągnięciem projektu było również utworzenie i wyposażenie nowej zagrody hodowlanej w Sycowicach w woj. lubuskim, przy Instytucie Ekologii Stosowanej, który to był partnerem projektu. Nowo powstałą zagrodę zamieszkują obecnie 3 krowy i 2 byki pochodzące z Pszczyny. Zwierzęta mają do dyspozycji dwie zagrody – letnią i zimową o łącznej powierzchni 30 ha.
Materiały do pobrania:
FOLDER EX SITU
EFEKTY PROJEKTU
Projekt „Ochrona ex situ żubra Bison bonasus w Polsce” korzystał z dofinansowania o 85%wartości wydatków kwalifikowalnych, ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko. Pozostałe 15% wartości wydatków kwalifikowanlnych pochodzi ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Czas realizacji projektu – 2010-2014
Koordynator – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego