O stowarzyszeniu

Stowarzyszenie Miłośników Żubrów powstało w listopadzie 2005 roku i jest kontynuatorem założonego w latach 20. ubiegłego wieku Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Żubrów. Skupia ludzi różnych profesji – zarówno tych, którzy na co dzień mają do czynienia z żubrami lub zajmują się tą tematyką zawodowo, jak i tych, którzy żubrami po prostu się interesują i zależy im na skutecznej i efektywnej ochronie gatunku. Wśród członków są leśnicy, naukowcy, hodowcy, lekarze weterynarii, artyści, studenci czy przedstawiciele mediów. SMŻ ma też wielu członków za granicą. Jest organizacją non-profit.

Prezesem Stowarzyszenia jest od początku prof. Wanda Olech, koordynator europejskich programów ochrony żubra i koordynator  projektu „Kompleksowa ochrona żubra przez Lasy Państwowe”. Siedziba SMŻ mieści się w Katedrze Genetyki i Ochrony Zwierząt na Wydziale Hodowli, Bioinżynierii i Ochrony Zwierząt Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Zgodnie ze statutem, zakres zadań Stowarzyszenia jest bardzo bogaty. Jego główne cele to działalność edukacyjna, szkoleniowa, doradcza, konsultacyjna i naukowa. Wszystkie one są konsekwentnie realizowane.

Działalność Stowarzyszenia, początkowo dość kameralna, jest z roku na rok coraz bardziej widoczna. Stoiska z charakterystycznym emblematem SMŻ pojawiają się na różnych popularnych imprezach, np. na corocznych majowych Dniach SGGW, Targach Hubertus Expo czy Dniu Żubra w Lutowiskach, w Bieszczadach. Namioty przyciągają dzieci, młodzież, a także dorosłych, chcących dowiedzieć się czegoś więcej o naszym największym, dla wielu wciąż mało znanym, zwierzęciu. Konkursy, quizy, układanki, kolorowanki dla dzieci, ulotki i foldery, a także atrakcyjne gadżety związane z żubrami zachęcają do rozmów z prowadzącymi stoiska członkami SMŻ.

Do najważniejszych corocznych wydarzeń organizowanych przez Stowarzyszenie Miłośników Żubrów (we współpracy z Lasami Państwowymi) należą międzynarodowe konferencje naukowe dotyczące szeroko pojętej ochrony gatunku: aktualnej wiedzy na temat żubrów, ich hodowli, zdrowia i wymagań. Stanowią cenne forum wymiany doświadczeń i umożliwiają bezpośrednie nawiązywanie kontaktów między specjalistami. Każdego roku uczestnikami tych spotkań są też fachowcy z kilkunastu państw (m.in. z Niemiec, Szwecji, Holandii, Hiszpanii, Rosji, Danii, Białorusi, Słowacji, Czech, Rumunii, Francji). W 2024 konferencja odbyła się już po raz 21.

W 2008 r. przy wsparciu SMŻ utworzono biuro doradcze dla hodowców żubrów European Bison Advisory Center (EBAC), stanowiące część Europejskiego Programu Ochrony Żubra (EBCC). Głównymi zadaniami biura są objęcie wszystkich żubrów z krajowych i zagranicznych ośrodków zamkniętych skoordynowanym programem hodowli, doradztwo w zakresie wymiany osobników między ośrodkami i właściwego doboru zwierząt do kojarzeń, by jak najefektywniej chronić zmienność genetyczna gatunku. Dzięki EBCC udało się zintegrować środowisko i ułatwić kontakty między hodowcami z różnych krajów. W kilkunastu miejscach w Europie powstały regionalne biura EBCC, których zadaniem jest współpraca z hodowcami z danego regionu. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej EBCC: www.bison-ebcc.eu.

Stowarzyszenie Miłośników Żubrów brało udział w ważnych, trwających kilka lat projektach dotyczących ochrony żubrów, finansowanych m.in. ze środków UE: „Ochrona ex situ żubra Bison bonasus w Polsce”, „Ochrona in situ żubra w Polsce – część północno-wschodnia” i zakończony niedawno „Rozwój metapopulacji żubra w północno-wschodniej Polsce”.
W 2017 r. SMŻ zakończyło dwuletni projekt edukacyjny „O bioróżnorodności dla przyszłości – czyli jak uczyć, że sarna nie jest żoną jelenia”, skierowany do nauczycieli i edukatorów. W warsztatach prowadzonych we wszystkich województwach wzięło udział ponad 2 tys. osób, a projekt spotkał się z pozytywnym odbiorem społecznym.

Pod patronatem SMŻ prowadzona jest wymiana żubrów między ośrodkami hodowlanymi w kraju i między zainteresowanymi państwami. Specjaliści ze Stowarzyszenia czuwają nad doborem zwierząt i nad przebiegiem transportu, który wymaga specjalnych warunków.

Stowarzyszenie prowadzi stronę internetową (www.smz.waw.pl), wydaje także specjalistyczne publikacje (np. „Hodowla żubrów. Poradnik utrzymania w niewoli”, biuletyn „Żubr i jego ochrona”, zawierający najbardziej aktualne doniesienia naukowe nt. żubrów), przygotowało też płyty multimedialne dla dzieci, wykorzystywane podczas spotkań z najmłodszymi.

Od 2017 roku SMŻ prowadzi także fanpage na portalu społecznościowym facebook.com, gdzie zamieszczane są informacje o biologii żubrów, ciekawostki oraz aktualności związane z działaniami ochronnymi. Profil Stowarzyszenia cieszy się rosnącym zainteresowaniem internautów i stanowi najszybszy kanał komunikacji dla sympatyków gatunku.

Od 2008 roku Stowarzyszenie przyznaje osobom szczególnie zasłużonym i zaangażowanym w ochronę żubrów tytuł Honorowego Członka SMŻ. Od 2010 r. podczas dorocznych międzynarodowych konferencji osobom wyróżniającym się w działalności na rzecz ochrony gatunku i popularyzacji wiedzy o królewskim zwierzęciu wręczane są statuetki Miłośnika Żubra.