Od momentu wsiedlenia drugiej bieszczadzkiej subpopulacji żubrów linii białowiesko – kaukaskiej w 1976 roku do zagrody w Woli Michowej, obserwuje się  stały rozwój tego stada. Wraz ze wzrostem liczebności, żubry wypuszczone na wolność w 1980 r, stopniowo zajmowały  kolejne tereny bieszczadzkich nadleśnictw. Głównym kierunkiem migracji była północ, chociaż szczególnie w latach 1980- 90, żubry przemieszczały się też na południe , przekraczając granicę z byłą Czechosłowacją. Pierwotnym terenem bytowania były południowe stoki Wielkiego Działu wchodzące w skład Nadleśnictwa Komańcza. Grzbiety tego pasma – stanowiące granicę Nadleśnictw Komańcza i Baligród- żubry zasiedliły w latach 1991-94. Lata 1995-2001 to okres intensywnego zasiedlania  terenów Nadleśnictwa Baligród. Na terenie Nadleśnictwa Lesko żubry pojawiły się w 2004 r. po przekroczeniu dróg  Zagórz- Kalnica i Mchawa- Kalnica. W kolejnych latach  miało miejsce  stałe powiększanie się terenów bytowania  żubrów w tym Nadleśnictwie , w widłach rzek Osława- San- Hoczewka. Postęp zasiedlania terenów przez żubry subpopulacji zachodnio- bieszczadzkiej prezentuje mapa.

Istotnymi barierami w postępie zasiedlania terenu wydają się  drogi o dużym nasileniu ruchu (nr. 893, 892, 889) oraz rzeka San. Korytarzy migracyjnych nie stanowią  również szerokie bezleśne doliny. Główne korytarze migracji zaznaczono na mapie.                                                                                                                 Do roku 2020 zasiedlanie odbywało się w obszarze Bieszczadów, choć były przypadki wejścia we wschodni obszar Beskidu Niskiego. Uwzględniając główny kierunek migracji (północ)- oczekiwano z zainteresowaniem, kiedy i gdzie żubry przekroczą San i znajdą się w paśmie Gór Słonnych.

W połowie stycznia 2020 r. uzyskano – głównie od myśliwych -pierwsze informacje  o pojawieniu się żubrów w tych górach. Potwierdzili to również leśnicy. Najbardziej prawdopodobnym miejscem przekroczenia  Sanu jest miejscowość Załuż, gdyż w kompleksie  leśnym między miejscowościami Zagórz i Łukawica, w zakolu rzeki San w 2019 roku była notowana obecność żubrów. Od miejscowej ludności jak i leśników otrzymano w kolejnych tygodniach potwierdzenia obecności  żubrów w miejscowościach Rakowa, Manasterzec, Bezmiechowa, o czym świadczyły tropy, odchody i ślady żerowania, by w końcu ustalić obecność poprzez obserwację bezpośrednią. Żubry korzystały z karmy wykładanej przez myśliwych na nęciskach dla zwierzyny (buraki, kukurydza).

Z ustaleń leśników wynika, że obecnie w Górach Słonnych bytuje grupa złożona z 4-5 osobników, w tym jednego pojedynczego byka, którego zaobserwowano w miejscowości Hołuczków (widoczny na poniższym zdjęciu). Nie gwarantuje to jeszcze trwałego zasiedlenia tych gór żubrami  ale pierwsze rozpoznanie biotopu już nastąpiło. Przekroczenie kolejnej bariery migracyjnej przez żubry wskazywałoby, że Bieszczady stają się już – przy obecnym zagęszczeniu tych zwierząt- za ciasne.

Ryszard Paszkiewicz  Sanok, 17.02.2020r.